Hier begon Polen
De oorsprong van de Poolse staat vervaagt in de nevelen van de geschiedenis, toen eenvoudige gemeenschappen van stamhoofden zich begonnen te ontwikkelen tot volwaardige staatsstructuren en de machtige Piastendynastie, de eerste Poolse heersende dynastie, zich in alle richtingen begon uit te breiden. Er zijn verschillende symbolische data voor het begin van Polen: 966, toen prins Mieszko werd gedoopt, maar ook in 1025, toen zijn zoon Bolesław de koninklijke kroon op zijn hoofd zette. In 2025 vieren we dat het duizend jaar geleden is dat dit scharniermoment plaatsvond.
De staat van de eerste Piasten
Het gebied in de rivierbekkens van de Warta en de Noteć, Wielkopolska genaamd (Groot Polen), moet worden gezien als de wieg van de staat die kroniekschrijvers al snel Polen zouden noemen. Het woord “Groot” moet in dit geval worden gelezen als “oud” – in het Latijn Polonia Maior – wat benadrukt dat hier de macht van de Piasten ontstond. De fundamenten van de staat werden gelegd door de heerschappij van semi-legendarische vorsten, de voorouders van Mieszko I, maar het is alleen Mieszko I die met naam en toenaam in de geschiedenisboeken voorkomt. En hij was een buitengewoon heerser. Je moest wel een echte visionair zijn om midden in de bossen van Wielkopolska op het idee te komen om niet alleen de macht te consolideren, maar ook om stabiele administratieve en ideologische fundamenten te creëren. Zijn bekering tot het christendom, en daarmee zijn toetreding tot de westerse beschaving, betekende een doorbraak.
De successen werden voortgezet door zijn zoon Bolesław, later Chrobry (de Dappere) genoemd, die vele jaren regeerde en oorlog voerde. En die voerde hij zowel in Bohemen en Slowakije, als tegen het Keizerrijk en in Ruthenië. Bolesław werd echter ook bekend als een effectief politicus en diplomaat. In 997 gaf hij aanzienlijke steun aan de kersteningsmissie van Adalbert, bisschop van Praag en een vriend van de keizer, die besloot om naar Pruisen te gaan. De missie eindigde in een ramp en de dood van de missionaris. Of hij nu werd gedreven door grote vroomheid of politiek genie, Bolesław kocht het lichaam van Adalbert per gewicht in goud en legde het in de kathedraal van Gniezno. Het graf van de binnenkort heilig verklaarde martelaar werd in 1000 bezocht door keizer Otto III, die bevriend raakte met de Dappere en naar verluidt zijn keizerlijke diadeem op zijn hoofd plaatste tijdens een van de vele feesten, waarmee hij hem symbolisch erkende als een volwaardig heerser. Bolesław moest nog 25 jaar wachten op zijn eigen kroning, die eveneens plaatsvond in de kathedraal van Gniezno.
In de voetsporen van vroegere heersers
Duizend jaar zijn verstreken sinds deze gebeurtenissen, maar zelfs vandaag de dag kun je nog steeds de plaatsen zien waar de belangrijkste gebeurtenissen uit de Middeleeuwen plaatsvonden. Ze zijn met elkaar verbonden door de Piast Route – een van de belangrijkste toeristische routes in Polen.
De belangrijkste is natuurlijk de kathedraal van Gniezno, waar de relieken van Sint Adalbert nog steeds rusten in een rijkversierde zilveren reliekschrijn. Het was hier dat Bolesław de koninklijke kroon aantrok en na hem werden nog vier koningen van Polen in Gniezno gekroond. De kathedraal in Poznań, de hoofdstad van Wielkopolska, heeft een nog oudere stamboom. Haar oudste vorm werd al door Mieszko I gebouwd. De ruïnes van de oude tempel zijn te zien in de crypte, waar zich de oorspronkelijke graftombes van de eerste twee Poolse heersers bevinden. Tegenwoordig rusten ze in de indrukwekkende Gouden Kapel – de mooiste kapel van de hele kathedraal.
Als je de Piast Route volgt, is er nog een plek die je niet mag missen – Ostrów Tumski, bekend als het “eiland van de heersers”. Hier werd een machtig kasteel gebouwd, een van de politieke centra van de jonge staat. Vandaag de dag vind je op het eiland de indrukwekkende ruïnes van een stenen paleis uit de tijd van de eerste Piasten, massieve wallen en de overblijfselen van een kasteelkerk. En dat is nog niet alles – er zijn veel meer fascinerende plekken, waaronder andere kastelen, kerken en cisterciënzer en benedictijner abdijen, allemaal verbonden door de Piast Route.
Meer informatie: wielkopolska.travel/en
Tekst: Jacek Cieślewicz
